Մարդը հասարակական էակ է: Հասարակության մեջ ձևավորվում են նրա պահանջմունքները և դրանք բացարելուն ուղղված հմտություններն ու կարողությունները: Յուրանքանչյուր էակ որևէ ընտանիքի, համայնքի ազգի ներկայացուցիչ է:
Սոցիալական կատեգորիան սոցիոլոգիական հասկացություններից ամենաաղքատն է: Որևէ կատեգորիայի մաս լինելը չի նշանակում, որ դրանում ընդգրկված անհատները համատեղ գործունեություն են ծավալում, շփվում են միմյանց հետ կամ նույնիսկ գիտեն, որ ինչ-որ մեկը նրանց միավորում է նմանատիպ խմբում: Այսպիսով, չնայած որոշ կատեգորիաների ներկայացուցիչները կարող են տեղյակ լինել իրենց պատկանելության մասին (օրինակ ՝ ՁԻԱՀ-ով հիվանդներ կամ ներգաղթյալներ), կան կատեգորիաներ, որոնք միավորում են մարդկանց միայն հետազոտողի գլխում (օրինակ ՝ բոլոր այն մարդկանց ամբողջությունը, ում ազգանունը սկսվում է Ա տառով): Որոշ էակներ, որոնք գիտեն իրենց այս կամ այն կատեգորիայի պատկանելիության մասին, փոխազդում են միմյանց հետ և կազմում են սոցիալական համայնք: Սոցիալական համայնքի ամենակարևոր ձևը սոցիալական խումբն է:
Սոցիալական խումբը այն անհատների կատեգորիան է, որտեղ որոշակի կերպով փոխազդում են միմյանց հետ, զգում են իրենց պատկանելությունը այդ խմբին և ուրիշների կողմից ընկալվում են որպես տվյալ խմբի անդամներ: Կան խմբեր, որտեղ էակն ընգրկվում է իրենց կամքից անկախ, օրինակ.՝ ըստ սեռի և տարիքի, ըստ բնակության վայրի, ըստ զբաղմունքի, մասնագիտության և այլն:
Այժմ աղյուսակով ցույց տամ որոշ խմբեր, որտեղ մենք կանք կամքից անկախ և որը ընտրել ենք:
| Խմբեր, որոնցում կանք մեր կամքից անկախ |
Խմբեր, որ մենք ենք ընտրել: |
| Աղջիկներ կամ տղաներ |
Որևիցե ակումբ |
| Գյուղացիներ կամ քաղաքացիներ |
Երաժիշտներ, նկարիչներ, մարզիկներ |
| Զինակոչիկներ կամ քաղաքացիական անձիք |
Ուղանողներ, բանվորներ, հոգևորականներ |
| Հայեր, հույներ կամ հնդկացիներ |
Վարորդներ, շինարարներ, դարբիններ |
| Հայաստանի, Վրաստանի կամ Լեհաստանի բնակիչներ |
Զբոսաշրջիկներ, ճամբարակններ |
Տնտեսական գործունեությունը հագեցրել է հարուստների, միջին խավի և աղքատների գոյությանը, իսկ քաղաքական գործունեություը՝ առաջնորդների և հետևորդների ղեկավարների առաջացմանը: Մտավոր գործունեության առանձնանալու արդյունքում ի հայտ են եկել մտավոր (մանկավարժ, բժիշկ, նկարիչ, փաստաբան և այլն) և ֆիզիկական (շինարար, հողագործ, արհետսավոր և այլն) աշխատանքով զբաղված մարդկանց խմբերը:
Հասրակական տերբեր խմբերի գոյությունը պայմանավորված է նաև մարդկանց ապրելակերպի, մշակույթի, հասարակական նորմերի և արժեքների բազմազանությամբ:
Համայնքը մարդկանց հասարակական միավորման ձևն է: Առօրյա խոսքում «հասարակություն» հասկացությունը շատ իմաստներ ունի: Սոցիոլոգիայում այս հասկացությունը հստակեցված է. բնություն և հասարակություն, սոցիալական զարգացում և այլն: Այս իմաստով օգտագործվում է նաև «մարդկություն» հասկացությունը: Սակայն հասարակությունը հասկացվում է նաև որպես մեծ սոցիալական խումբ, որը մշտապես գտնվում է որոշակի տարածքում, ունի իր սեփական մշակույթը և կառավարման մարմինները և ապահովում է իր ժողովրդագրական վերարտադրությունը:
Համայնքի սահմանման մեջ կա 5 հիմնական բաղադրիչ.
- Տնտեսական
- Ժողովրդագրական
- Աշխարհագրական
- Նորմատիվ
- Սոցիալ-մշակութային
Որպես համայնք դիտարկվում են մեծ պետությունների բնակչությունը, նախա– ագրարային կազմավորումների ցեղային միություններ և այլն: Համայնքները ստեղծվում են մարդկանց կողմից նրա համար, որ ապահովվի գոյատևումը, բավարարվեն մի շարք հիմնական կենսաբանական և սոցիալական կարիքներ:
Չնայած, որ սոցիոլոգիան մշակել է «հասարակություն» հասկացության բավականին հստակ սահմանում, ըստ գիտնականների միշտ չէ հնարավոր միանշանակ որոշել տվյալ օբյեկտը պատկանում է համայնքին, թե ոչ:
Աղբյուրներ՝
Տիգրան Գրիգորյանի բլոգ 